Graag reageer ik op de column van In Beeld 102: “Wat zien ik?” van Willem Melching, subtitel “Willem weet van wanten”. Ik ben hier eerlijk gezegd niet van overtuigd. Concreet reageer ik op een paar stellingen, waarmee ik het volstrekt oneens ben.

WM: “fotografie kan per definitie niet abstract zijn”.
De column benadrukt vnl. het abstraheren van de werkelijkheid, waarbij m.i. WM graag dichtbij huis wil blijven en houvast zoekt om “de weg niet kwijt te raken”. Hij gaat voorbij aan het creatieve proces, dat m.i. belangrijker is dan het resultaat. Creativiteit is m.i. een ander woord voor ‘loslaten’. Loslaten van normen, regels, conventies, kaders, opvattingen en dus ook wat ‘fotografie’ is. Het vasthouden aan ‘de echte werkelijkheid’ en het inkaderen van fotografie geeft aan dat WM beperkingen oplegt aan de creativiteit.

WM: “fotografie is immers een afbeelding van de werkelijkheid” en “ons te concentreren op de echte werkelijkheid”.
‘De echte werkelijkheid’ die hij beschrijft bestaat niet. Het is altijd een subjectieve registratie van een situatie. Er is wel een persoonlijke opvatting van de werkelijkheid van een bepaald moment, gekleurd door fototechnische zaken als camerastandpunt, compositie, gekozen diafragma, etc. en door de emotie die je voelt, die dan ook de waarneming van ‘de werkelijkheid’ op dat moment beïnvloedt. ‘De werkelijkheid’ wordt door verschillende mensen anders waargenomen. Behalve het beleven van het heden, neemt de waarnemer ook zijn verleden en toekomst mee. Een jongere met weinig ervaring en hoge toekomstverwachtingen ervaart een beeld anders dan een oudere met weinig toekomst en veel ervaring. Het gaat altijd om een door jezelf geconstrueerde werkelijkheid. Hoe je die construeert hangt dus af van je creatieve vermogen en in hoeverre je durft los te laten.

WM: “in de meeste abstracte foto’s ontbreken essentiële fotografische elementen”.
Abstracte kunst gaat over het door de schepper weglaten van in zijn/haar ogen minder relevante zaken en meer focus op de essentie. Dit is in de fotografie niet anders. De door WM gewenste noodzakelijkheid van de essentiële elementen die hij noemt is een persoonlijke opvatting, die aangeeft dat hij zich daartoe wil beperken, maar is geenszins een stelregel die voor iedereen zou moeten gelden. In tegendeel!
WM focust zich op een abstracte registratie van de tastbare en herkenbare werkelijkheid, waarbij hij verwijst naar b.v. Mondriaan. Het is onjuist te stellen dat Mondriaan geen relatie had met de werkelijkheid; hij bracht echter alles terug tot lijnen en vlakken en schilderde dus wel de werkelijkheid zoals hij die zag.
Er zijn meer soorten abstracte fotografie, zoals het fotograferen van emoties (woede, angst, liefde, etc.) zonder dat er herkenbare zaken in beeld worden gebracht. Maak b.v. een beeld van de emotie ‘jaloezie’ met alleen kleur en abstracte vormen zonder enig herkenbaar element.

WM: “het is beter om abstractie aan de beeldende kunsten over te laten”.
In mijn ogen is fotografie een moderne kunstvorm, die een camera en digitale bewerking gebruikt als gereedschap. Fotografie maakt m.i. onlosmakelijk deel uit van de beeldende kunsten.
Waarom moet ik mij als fotograaf vaak verdedigen tegen toeschouwers, maar ook tegen fotografen, die fotografie in de hoek willen zetten van registratie? Waarom rijden met een aangetrokken handrem? Angst om los te laten?
Ik wil pleiten voor een open houding en vrijheid in expressie over welke vorm van fotografie dan ook. Het is een keuze om je eigen benadering hierin te vinden, maar laten wij elkaar niet beperken. Laten wij de rem eraf halen en elkaar stimuleren om vol in het creatieve proces te stappen.